Vakantie! Hoera, zo aan toe. En eindelijk weer eens de grens over na ruim twee jaar.
Een tijdje geleden nodigde Swesaz vriendin Ellie mij uit om mee te gaan wandelen in Harz. Dat laat ik mij geen twee keer vragen. Harz stond al weer lange tijd op mijn ‘te bezoeken-lijstje’. Eerder was ik hier toen ik jong(er) was met mijn ouders en broer. De dichte bossen en donkere sfeer maakte grote indruk op me en heb altijd terug gewild. Bovendien als heks spreekt dit gebied natuurlijk ook tot de verbeelding.
Road trip
Maar eerst terug naar het begin. Op de dag van vertrek vroeg op om de trein naar Amersfoort te halen, waar wij om 8 uur, na een flinke kop koffie, richting Duitsland rijden. Het gaat voorspoedig, geen files en via een geurige pitstop bij Krauterpark Altenau, wat nog kaal is want best fris hier, komen we rond een uur of vijf aan bij ‘ons’ heksenhuisje in Ilsenburg. We deden onderweg boodschappen voor de komende dagen, maar hebben geen zin meer om te koken, dus we trakteren onszelf op de lokale Chinees.
Kale bomen
Als ik aan Harz denk dan denk ik aan diepe donkere wouden, het was dus even slikken toen we de Harz inreden en overal kale en gevelde bomen zagen. Maar wat is er nu aan de hand met die kale bomen? Al van verre is de verandering van het landschap zichtbaar. In sommige delen, vooral rondom het Brocken-massief en op grote hoogte in de Harz, sterven fijnsparren op grote schaal af. Er ontstaan kale vlaktes, dode bomen hangen over de rand van de weg en zorgen voor een enigszins naargeestige stemming. Maar wie beter kijkt, ontdekt daaronder alweer nieuw groen…. Extreme weersomstandigheden zoals storm en droogte hebben in de afgelopen jaren de bomen sterk beïnvloed. Zij zijn verzwakt en daardoor ontbreekt de natuurlijke veerkracht. En oorzaak voor het afsterven van de sparren zijn de schorskevers die zich door de kanalen van de sparren vreten. Gezonde sparren gaan dit tegen met boomhars – een natuurlijk mechanisme dat echter vanwege de lang aanhoudende droogte en hitte van de afgelopen zomer niet meer functioneert. Al een kleine hoeveelheid schorskevers kan genoeg zijn om de sparren te laten afsterven. Onder goede omstandigheden vermenigvuldigen ze zich massaal.
Het wereldwijde motto van het nationale park luidt ‘Natur Natur sein lassen’ en zo mag de natuur zich in het nationale park grotendeels vrij haar gang gaan. Het vroegere commerciële bos verandert in een wild natuurbos. Een grote verscheidenheid aan structuren door oude en grote bomen zoals grote hoeveelheden dood hout in verschillende stadia van ontbinding vormen het jungle karakter in het midden van het nationale park De Harz. Dat op dit moment deze verandering in enkele gebieden snel plaatsvindt, is voor de kijkers vaak vreemd, maar de natuur volgt haar eigen wetten. Wat dood en afgestorven is, is dynamischer en levendiger dan daarvoor. Sparren verdwijnen beetje bij beetje daar waar ze niet origineel zijn. Het dode hout, waarin de schorskevers niet meer leven, blijft bestaan als belangrijk leefgebied in het bos.
De boomstammen en de daarin opgeslagen stoffen worden een fundament voor een nieuwe bosgeneratie. Daarnaast neemt het aantal dieren- en plantensoorten zichtbaar toe. Ook bijzondere en bedreigde soorten vinden hier weer leefruimte en komen terug. Dood = Leven, prachtig!
Heinrich Heine
Na een niet zo’n beste nachtrust – want wennen aan nieuw bed, aan het slaapritme van een ander persoon en veel nieuwe indrukken – toch wonderbaarlijk fris op. Na een ontbijt met schinken en gebakken eieren lopen wij vanuit het huisje zo naar de wonderschone Heinrich Heine route.
Heine (1797-1865) reisde in de jaren 1820 door het Harzgebergte, van Göttingen via de Brocken naar de Ilsestein. Hij kreeg inspiratie voor zijn werk en verkende het ongerepte landschap. Zijn ervaringen verwerkte hij in de herfst van dat jaar in zijn reisverhaal Die Harzreise. Daarin bezong hij niet alleen de schoonheid van het Ilsetal, maar putte ook inspiratie uit de Ilsestein, een rots waarop in de middeleeuwen een stoere burcht troonde, en de magische watervallen van de Ilsefälle. De Brocken beklimming van Ilsenburg op de Heinrich-Heine-Weg is een van de mooiste wandelingen in het Harzgebergte. De wandeling stroomopwaarts langs de watervallen, de Ilsesteen en de ‘verborgen Ilse’ is een onvergetelijke belevenis. Het laatste stuk van de klim dekt zich uiteraard niet met de bevindingen van Heine, want daar loop je over de Kolonnenweg, een relict uit de Koude Oorlog.
Brocken 1142 meter
De wandeling vanaf Ilsenburg is inderdaad een prachtige route naar de top van de Brocken – én de zwaarste. Het hoogteverschil is niet mis. Na flink wat puffen en doorbijten halen we de top, waar nog sneeuw ligt! De dag ervoor was aan de andere kant brand geweest, gelukkig is deze route wel helemaal te lopen en is ook het restaurant nog open, want mega honger en dorst! Een goed gevulde Goulash soep verblijd mijn lichaam en na de lunch doen we een loopje rond de top.
De Brocken is met 1142 meter ook de hoogste berg in het noorden. Doordat de berg niet beschermd is door andere bergtoppen heerst er dan ook een ruig klimaat. Er is zelfs een natuurlijke boomgrens. Door dit alpine klimaat komen er natuurlijk ook bijzondere planten voor, zoals diverse soorten zegge, mos en korstmos. Ook de Brocken-anemoon is hier te vinden.
Wandernadel
Ellie verzamelt Wandernadel en we besluiten nog wat lussen aan de wandeling toe te voegen om meer stempels te verzamelen. Uiteindelijk lopen we 30 km deze dag en aan het einde willen mijn knieën niet meer, vooral de daling valt zwaar. Gelukkig heeft het appartement een bad om mijn bilspieren te ontspannen!
Ilsenburg
De volgende dag doen we wat rustiger aan, we starten de dag met verse broodjes van de bakker en zitten in een heerlijk zonnetje op het balkonnetje. Eigenlijk zouden we na de wandeling van gisteren 72 uur rust moeten nemen, maar ja ik heb weinig zitvlees en dit doet nu ook behoorlijk pijn (bilspieren!), dus ga toch wat door Ilsenburg wandelen en doe wat boodschapjes (lekker forel voor vanavond).
Ilsenburg is een idyllisch stadje met vele mooie vakwerkhuizen, meertjes en omringd door magnifieke natuur. De stad ligt in het liefelijke dal van het riviertje de Ilse die ontspringt aan de voet van de Brocken, de hoogste berg van de Harz. Keizer Otto III had in de tiende eeuw een burcht bij Ilsenburg, die later gebruikt werd als basis voor een Benedictijner klooster. Het gehucht Ilsenburg ontwikkelde zich in de zestiende eeuw en was in het bezit van een eigen ijzergieterij, waar het ijzererts verwerkt werd. Tot ver buiten de Harz was Ilsenburg bekend om zijn haardschilden. De eerste toeristen kwamen aan het eind van de negentiende eeuw naar Ilsenburg en in 1947 werd de stad officieel benoemd tot kuuroord, vooral vanwege de zuivere en gezonde lucht.
Wernigerode
De volgende dag een cultuur bezoek aan kasteel Wernigerode. Als we aan komen rijden zien we het kasteel al op de berg staan. Prachtig, net een sprookje! Vandaag toch wel erge spierpijn dus de klim vraagt wel wat van mijn lichaam, maar het is het meer dan waard.
Het kasteel was oorspronkelijk een middeleeuwse burcht die vooral door de Duitse keizer werd gebruikt bij zijn jachtpartijen in de Harz.
Nadat het kasteel in handen kwam van de graven Stolberg-Wernigerode is het in de loop der eeuwen meerdere malen verbouwd; uitbouwen in de late Gotiek (bouwkunst) en verbouwingen in de Renaissancestijl. Tijdens de Dertigjarige Oorlog (1618-1648) werd het kasteel zwaar verwoest. In de daaropvolgende periode werd het kasteel weer opgetrokken in barokstijl.
Hoewel er zich in het kasteel diverse reproducties van de familie Stolberg-Wernigerode bevinden (Juliana van Stolberg en haar ouders) wijkt de huidige staat van het kasteel sterk af van die toen Juliana hier woonde. In de jaren 70 en 80 van de 19e eeuw werd namelijk op verzoek van Otto van Stolberg-Wernigerode (1837-1896) het kasteel opnieuw aangepast in de stijl zoals die nu te zien is. Otto was vicekanselier onder Otto von Bismarck. Aan de hand van foto’s en schilderijen is ook te zien, dat de Duitse keizer Wilhelm II dit kasteel ook bezocht heeft.
Helaas mogen wij binnen geen foto’s nemen, maar bij deze een indruk: https://www.google.nl/search?q=wernigerode+schloss+innen
De lunch genieten wij op het terras van het kasteel met een prachtig uitzicht over de stad! Gesterkt na het heerlijk maal scoren we nog twee Wandernadel in het omliggende bos en dierenpark en daarna nog een snel bezoek aan de kleurrijke stad. Wat een plaatje! We verdwalen al snel in de edelstenen winkel. Sammlereck Wolfgang Lubinski. Ik koop een barnstenen ketting en een lokale mineraal als aandenken. Ellie scoort prachtige Maansteen oorbellen, zo mooi! Daarna nog een bezoek aan de EDEKA, een grote supermarkt met geweldig assortiment en in Duitsland is alles goedkoper als bij ons. Ook veel biologisch en grote keuze aan verzorgingsproducten. Buitenlandse supermarkten zijn een attractie an sich en horen wat mij betreft bij een vakantie.
Walpurgis
De volgende dag is het Walpurgisnacht. Nauw verbonden met de Harz en met de Brocken in het bijzonder zijn uiteraard de heksen, die volgens de overlevering in de Walpurgisnacht op de hoogste berg van de Harz zouden dansen voor de duivel. Een en ander werd uitvoerig beschreven door de dichter Goethe in Faust. En de ‘Brockenheks’ kom je uiteraard ook regelmatig tegen op een zwerftocht door de Harz.
Mijn wens is om de viering op de Hexentanzplatz te ervaren, echter deze is dit jaar in verbouwing en het vuur daar gaat dus niet door. Er is wel een markt, maar we besluiten niet te gaan en nog een dag in Werningerode door te brengen, omdat gisteren wel erg kort was. Eerder wilden we nog naar de viering Schierke om daar ook Corvus Corax te zien, maar helaas C*vid regels en geen stokken in mijn maagdelijke neus dankjewel.
De Hexentanzplatz ligt op 454 meter boven de zeespiegel op een plateau hoog gelegen boven het Bodetal tegenover de Rosstrappe. Krijsende heksen en op de duivels lijkende wezens worden er soms waargenomen. Zo ook lang geleden door de Koninklijke wachters van Karel de Grote. Zij sloegen op de vlucht bij het waarnemen van deze spookachtige taferelen. Van oorsprong was de plek een oud Saksische, Germaanse occulte plaats. Hier werden jaarlijks, onder meer in de nacht van 30 april op 1 mei, de Walpurgisnacht bos- en berggodinnen vereerd. Na het verbod van deze heidense feesten door de christelijke Franken werd deze plek de Hexentanzplatz genoemd.
En het is best een vreemd gevoel om Walpurgis te vieren, als heks dan, want wie was deze vrouw? Walburgis was van Engelse adellijke afkomst. Ze moet geboren zijn rond 710. Richard en Wuna waren haar vader en meoder; Willibald en Wunibald waren haar broers. Zij behoorde tot de vrouwen die door Bonifatius naar Duitsland gehaald zijn om hem te helpen bij de kerstening van de heidense Germanen. Met haar beide broers die zich ook in dienst van Bonifatius hadden gesteld deed zij veel voor de verbreiding van de christelijke cultuur. Voor mij niet echt iets om te vieren.
Echter de occulte rituelen bleven in het geheim toch doorgaan. De Saksen kwamen ’s nachts naar de voor hun belangrijke plek om daar hun verering te doen. Ze maakten hun gezichten zwart en verkleden zich in lange gewaden, droegen fakkels, bezems en hooivorken. Als krijsend kwamen ze in het donker de berg op en joegen de bewakers van Karel de Grote angst aan. Zoals gezegd sloegen deze op de vlucht en vertelden vanaf dat moment over de heksen en ander duivels gespuis dat ze gezien hadden.
Omdat we niet zoveel zin (en puf) hebben om die avond nog ver te rijden, besluiten we Walpurgis te ‘vieren’ in Ilseburg, dan kan Ellie ook een drankje doen en kunnen we naar ‘huis’ kruipen als het moet. Helaas voelt Ellie zich niet zo top die avond, dus ga ik alleen naar het ‘feest’. Haha wat een anti-climax is dat. In het centrum staan lange tafels en drankwagens, iedereen zit te drinken, luisterend naar een slechte dj en een nog slechtere band, dit voelt absoluut niet goed, dus ik besluit niet te blijven plakken. Ik wandel in de donkere nacht (nieuwe maan) door het uitgestorven Ilsenburg en een magisch gevoel overvalt mij. Ik volg de Ilse en stop even bij een vuurkorf bij een restaurant. Dit is waar ik bewust contact maak met mijn levenskracht, het vuur in mij en bevestig mijn bloei, passie en levensvreugde.
Deze nacht wordt trouwens door Wiccans Beltane genoemd, Beltane is het jaarfeest waar de samensmelting van ‘’mannelijk’’ en ‘’vrouwelijk’’ gevierd wordt, het feest om de vruchtbaarheid van de natuur te vieren en de symboliek verwijst hier naar, denk bijvoorbeeld aan de rode en witte linten aan de meipaal. .
Oude beelden vertellen dat er grote vuren worden ontstoken, waar ongeremd omheen wordt gedrumd en gedanst, om daarna de nacht vooral niet alleen door te brengen op het mos onder de sterrenhemel met de bomen als getuigen….
Meinacht
Hoe we de meinacht in Nederland vieren/vierden dat deel ik nog in een latere post, we noemen het in ieder geval meinacht, het paar dat centraal staat in de volksgebruiken heet immers ook meigraaf en meigravin of meikoning en meikoningin, en om de meiboom met daarin de meikrans wordt gedanst. Volgende week, op de oude meinacht, is er weer een Huiskamer bijeenkomst bij Swesaz en Lianne en Axnot hebben de meipaal wederom versiert met de haan, die wij er met Midzomer weer zullen pogen af te werpen. Trouwens men bleef ook na de correctie van de meinacht naar 1 mei, deze gewoon op de oude dag vieren, naast dat er ook genoeg meigebruiken naar Pinksteren zijn verhuisd.
Klippentour
Eigenlijk zouden we deze dag naar Nebra rijden om daar de zon onder te zien gaan, echter vandaag geen zon, dus we veranderen van plan. Maar waarom naar Nebra? Op deze plek is Nebraschijf gevonden. De met goud ingelegde bronzen hemelschijf is hier in 1999 gevonden. Deze dateert van circa 1750 v.Chr. en is rond 1600 v.Chr. als offer in de grond begraven. De Nebraschijf toont de eerste realistische weergave van de nachtelijke lucht. De hemel is natuurgetrouw met sterren als stralende punten afgebeeld en niet als goden of mythische dieren. De schijf laat zien dat men in de bronstijd over kennis van de sterrenhemel beschikte. De bogen aan de zijkanten van het object kunnen een beeld geven van de zonsondergang op verschillende tijdstippen van het jaar, zoals waargenomen vanaf de Mittelberg.
In de buurt van de plaats waar de hemelschijf werd gevonden, werd een 30 m hoge observatietoren opgericht, die opzettelijk 10° is gekanteld en die als wijzer van een soort zonnewijzer dient. De hemelschijf diende hoogst waarschijnlijk als zonnekalender, want vanaf de Mittelberg gezien in de gezichtslijn naar de Brocken staat hier de zon op de zomerzonnewende (21 juni) en op 1 mei achter de Kyffhäuser.
De Schijf van Nebra is binnenkort te bewonderen in Drenthe en op dit moment in Londen (hier ga ik heen en verslag volgt vanzelfsprekend).
Dus we gaan wandelen en dit maal de Kästenklippentour bij Goslar. Wederom een inspirerende wandeling. We beginnen bij de Romkerhalle waterval, waar we stijl omhoog moeten klimmen. Deze wandeling gaat toch ook weer zo’n 500 meter de lucht in, maar gelukkig wil mijn lichaam wel weer enigszins, ik doe het rustig aan. Op de route nodigt een flink aantal granietrotsformaties in de sparrenbossen uit tot klauterpartijen waar Ellie zich kan uitleven. Vanaf de Feigenbaumklippe, de Hexenküche, de Kästeklippe en de Treppenstein kijk je prachtig uit over het Okertal. Met name de Treppenstein spreekt tot de verbeelding; stond hier ooit een kasteel en/of zijn de uitsparingen in de muur offerplekken die door de zon worden uitgelicht?
Weer beneden doen we een verfrissing in Koningkrijk Romkerhalle, dit is wel een grappig verhaal, maar jeetje wat een vergane glorie en zeker geen culinaire of design aanrader, lachwekkende kitsch. Hoe dan ook we doen nog een wandel toegift en maken een uitstapje langs de rivier de Oker naar Die Verlobungsinsel waar wederom een Wandernadel te vinden is.
In het huisje in Ilseburg genieten we een laatste avondmaaltijd en ik neem een weldadig bad om de spieren te ontspannen. Hoe fijn is het om een bad te hebben! Zo genieten!
Naar huis
Dan is het alweer tijd om naar huis te gaan. We stoppen nog even bij de EDEKA om in te slaan voor thuis, ik koop voornamelijk drank als lokale bitters en Mede, typisch 😉 en voor onderweg een aardappelbroodje (lekker!!) en Bretzel. Dan Spotify op tien en plankgas, alhoewel de auto, Carrie, zo zwaar beladen (niet met mijn drank hoor ;-)) het rustig aan moet doet. Ellie is ook zo lief om onderweg even te stoppen in Watenstedt Salzgitter waar mijn oma in een kamp heeft gezeten/gewerkt en mijn vader geboren is (de zoektocht wordt voortgezet). Wat een troosteloos industrie oord, met een hoog Oost Duitsland gehalte, maar toch fijn om even bij hen stil te staan. We halen een bak koffie bij de treurige lokale bakkerij en rijden snel richting het Westen alwaar ik iets over drieën al door Ellie thuis wordt afgezet, dat is snel gegaan! Gelukkig wederom geen Stau. De Goden zijn ons goed gezind.
Ik ben heel dankbaar dat Ellie deze reis voor me heeft gefaciliteerd en mij op sleeptouw heeft genomen en vind het bijzonder en leuk zo’n fijn mens te ontmoeten. Dit soort ontmoetingen geeft een mens hoop. Dank je wel voor jouw geduld en vriendschap. Het wordt zeer gewaardeerd.
En iedereen die dit nog leest bedankt voor de interesse. Ik hoop dat het je inspireert een bezoek te brengen aan dit mooie Duitse gebied.
Bij deze een link naar het online foto album.
Fijne Mei!
Bron: https://nl.harzinfo.de/ en zie links in de tekst (roze)
